Majma'al-Vuḥūsh: Persian 1403

مجمع‌الوحوش سومین رمان عطیه عطارزاده است. دو رمان قبلی، عطارزاده به‌خوبی نشان داد که علاقه‌ی ویژه‌ای به شخصیت‌های دور حاشیه و دور از نظر دارد. درعین‌حال، مهارت خودش را در ترسیم و توصیف فضاهای بدیع و موقعیت‌های غریب با نثری منحصربه‌فرد به اثبات رساند. او در این رمان نیز همان رویه را پی گرفته و ما را به جهانی غریب و کمتر شناخته می‌برد: به باغ‌وحش ناصری در زمانه‌ی گرفتاری ایران در جنگ جهانی اول. به زمانه‌ی عسرت و گرسنگی و بیماری و قحطی. در زمانه‌ای که سگ و گربه و موش هم در کوچه‌ها، از شدت شکار مردم قحطی‌زده و گرسنه، نایاب شده‌اند. اسحق، نگهبان مجمع‌الوحوش، از جان‌ومال هر چه دارد مایه می‌‌گذارد تا حیوانات باغ‌وحش را نجات بدهد. طاووس و باز و عقاب و شیر و خرس و یوزی که ناصرالدین‌شاه به زحمت و علاقه جمع‌آوری‌شان کرده بود حالا پس از مرگش مورد بی‌توجهی مظفرالدین‌شاه و بعد محمدعلی‌شاه و بعدتر احمدشاه جوان قرار گرفته است. قحطی و وبا و طاعون و خشک‌سالی و اعتیاد به افیون نیز در کشور غوغا می‌کند. جنگ اول آغاز شده و روسیه و بریتانیا و عثمانی هم هر یک به‌دنبال سهم بیش‌تری از تن نیمه‌جان این سرزمین‌اند. اسحق در چنین اوضاعی در پی یافتن راهی است تا هر طور شده حیوانات شاهی را زنده نگه دارد.