Ḥizb-i Pān Īrānīst: Persian 1385

کتاب حاضر به بررسی نحوه‌ی عملکرد سیاسی حزب پان ایرانیست و جایگاه آن در میان احزاب سیاسی بر اساس اسناد مرکز اسناد انقلاب اسلامی اختصاص دارد. این اسنادن که گزارش‌های شهربانی است، از سال 1330 ش آغاز شده و تا پیروزی انقلاب اسلامی و حتی پس از پیروزی انقلاب اسلامی دربرمی‌گیرد. این اسناد، اغلب، گزارش درگیری‌های متعدد طرفداران حزب پان‌ایرانیست با هواداران حزب توده در سال‌های آغازین است که جمع‌آوری آن‌ها از سوی شهربانی انجام شده است. علاوه بر آن، در پرونده‌های مربوط به حزب، به مسائل عمده‌ی حزب، چون گروه‌ها، بیانیه‌ها، و اعلامیه‌ها پرداخته شده است. گفتنی است: حزب پان‌ایرانیست، از احزابی بود که پس از تحولات شهریور 1320 تشکیل یافت، ولی آبشخور چنین اندیشه‌ای به دوران ناسیونالیسم اقتدارگرا و نژادگرای دوران رضاشاه برمی‌گشت. این حزب در دوران فعالیت خود همواره در راه تحکیم نظام شاهنشاهی کوشید و به خصوص پس از قیام سی‌ تیر و کودتای 28 مرداد گرایش به حاکمیت در میان پان‌ایرانیست‌ها به طرز بارزی نمایان گشت. ائتلاف با احزاب دیگر و فعالیت برای ملی شدن نفت تا قیام 3 تیر، مقابله با حزب توده و کوشش در قضایای مربوط به جدایی بحرین از ایران از عمده‌ترین فعالیت‌های آن به شمار می‌رود. حزب پان‌ایرانیست پس از تشکیل حزب رستاخیز ملت ایران انحلال خود را اعلام کرد و بدان ملحق شد.