Dar jadāl bā khavīshtan ( nagāhī dīgar bih aḥvāl va aqvāl-i Shams-i Tabrīzī bā barguzīdah-ʼi maqālāt-i Shams ): Persian 1399

درباره ی شمس و مولانا و رابطه ی شگفت‌ انگیز این دو بسیار گفته‌ اند و نوشته ‌اند. دیداری که بین شاعر و عارف رخ می ‌دهد و سنگ ‌بنای رابطه‌ ای رازآلود و درخشان را می گذارد که در باب نتایج و دستاوردهای آن تا همین امروز هم بحث می ‌شود. روحیات و عواطف بی ‌نظیر مولانا و ساختار ‌شکنی و نوع نگاه شجاعانه شمس به عالم و امور گوناگون، این رابطه را پیچیده و کم ‌نظیر کرده است. مهدی محبتی در مقدمه ی این کتاب آورده است: «شمس بنده هیچ عنوان و قاعده و قانون و عرف و کرداری نیست. در همان حدی که می ‌فهمد، آزاد می ‌زید. باورهای کلام عرفانی و دینی و عرفی و اجتماعی، توان تحمیل هنجارها و قالب ‌هایشان را بر او ندارند. فعله ‌گی و کتک‌ کاری و فحش و فحشا ‌خانه‌ روی، همان ‌قدر برایش هنجار است که همنشینی با خدا و شاه و شیخ و عوام و پنجه ‌اندازی با بزرگ ترین عرفا و فلاسفه و مفاهیم دینی و عرفانی و عرفی.» مهم ترین محور کتاب حاضر تبیین معنی و نگاهی‌ عمیق ‌تر به گفته‌ ها و کرده‌ های شمس تبریزی است تا تصویری دقیق‌ تر و عمیق ‌تر از او - به دور از حب و بغض ‌ها و افراط و تفریط ‌های قالبی و غالب - ترسیم شود. نویسنده در این ‌باره آورده است: «این کتاب اساسا بر پایه ی این نگاه شکل گرفته است که مخاطب، اندکی در فهمیدن و گفتن، شجاع ‌تر و گستاخ‌ تر گردد و حتی شده لحظه‌ ای قالب‌ های هزار ساله ذهنی و زبانی و بت‌ های ازلی و - گویا - ابدی خود را بشکند، اگر چه این بت، خود شمس و مولانا باشد! هر کس یک‌ بار هم شده، به تعبیر شمس، «رساله خود» را بخواند از پی آن که «ورق یار» را بارها خوانده است!» مقدمات آشنایی، سنگ و آینه، اندیشه‌ ها و اسرار، جایگاه عقل و عاقلان در مقالات، زندگی و آثار شمس و متن مقالات عناوین فصل ‌های « در جدال با خویشتن » هستند.