'Ulamā-yi ʻahd-i Nāṣir al-Dīn Shāh Qājār ( bāb-i dahum-i Al-Ma’āthir va Al-’Āthār ): Persian 1395

المآثر و الآثار، تاریخ دوران پادشاهی پنجاه ساله ی ناصرالدین شاه قاجار است. در باب دهم آن سرگذشت صدها نفر از علمای شیعه و ارباب فضل و هنر آن عصر آمده است. محمد حسن خان اعتماد السلطنه (م ١٨ شوال ١٣١٣)، یکی از معروف ترین رجال علم و دانش عصر ناصرالدین شاه است. وی با کتاب های مشهورش خدمتی سترگ به تاریخ و جغرافی و رجال سرزمین ایران کرد. وی به تحقیق مباحث تاریخی و شناختن آثار قدیمی علاقه داشت. کتاب المآثر و الآثار از اوست که یکی از مهم ترین کتاب های تاریخ دوران پادشاهی پنجاه ساله ی ناصرالدین شاه قاجار است. این کتاب اطلاعات گرانبها و پر قیمتی را در دسترس ما قرار می دهد. باب دهم آن، تذکره ای از عالمان و فقیهان و شاعران و ادیبان و طبیبان و خطاطان و رجال علم و دانش ایران در آن زمان است و از همان وقت تألیف تا کنون تنها مصدر و منبع اطلاع از علمای عهد ناصرالدین شاه بوده است. این باب مرجع تراجم نگاران متأخّر قرار گرفته و از آن در کتاب های دیگر فراوان نقل شده است.