نقد عقل فرهنگی: تفکر در وضعیت استثنایی فارسی 1396

این گزاره که تاریخ فلسفه سراسر محصول سوء تفاهم هر متفکری با متفکر پیشین خود است، نه صرفاً به خاطر غلط‌ خوانی یا عدم‌ دقت ‌نظر یا ضعف فکری هر متفکری یا به‌ اصطلاح تفسیر دل بخواهانه و اختیاری از یک دستگاه فکری است، بلکه بیش تر نتیجه‌ ی خلأ گریزناپذیر در تطور تاریخی خود تفکر است، این خلأ در هر فکری بیش تر محرک انرژی انفجاری به سمت فکری نو است تا ساختن یک دستگاه توپُر، بی‌ نقص و صُلب فکری. به‌ واقع، هر تفکری، عصاره‌ ای از انرژی تفکر پیشین را در خود هضم و جذب می‌ کند. از طرف دیگر، در زمانه‌ ی عسرت ما، ایدئولوژی‌ ها همنوا با جهان کالا ـ به‌ زعم مارکس ـ و میان ‏مایگی حاکم بر همه‌ ی ابعاد حیات روزمره و فکری آدمی شده‌ اند، به ‌گونه‌ ای که امروزه بدون ایدئولوژی تقریباً نمی‌ توان زندگی کرد. ایدئولوژی، تفکر نیست و بدین خاطر است که ضرورت فکر کردن را خوار می‌ شمرد. نقد ایدئولوژی، کار تفکر است اما تفکر هم یکسره آزاد از آن نیست. تفکر محض و خالص، دروغ بزرگی است که خود ایدئولوژی منشأ انتشار آن است. اهمیت امر انضمامی بدین دلیل است. قطعه واره‌ نویسی درباره‌ ی همه‏ چیز طی زمان (اگر به وراجی نینجامد) یکی از راه‌ های مقابله با ایدئولوژی است. «نقد عقل فرهنگی» در بستر چنین رویکردی به مرور زمان شکل گرفته است.