هرمنوتيك و نمادپردازی در غزليات شمس فارسی 1387

ديوان شمس تبريزی يا ديوان کبير، ديوان مولانا جلال‌الدين محمد بلخی شامل غزل‌ها، رباعی ها و ترجيع‌های اوست. ديوان شمس تبريزی در عرف خاندان مولانا و سلسله‌ی مولويه در روزگاران پس از مولانا با عنوان ديوان کبير شناخته می شده‌است. گويا آنچه در تداول مولويان جريان داشته‌ است همان ديوان يا غزليات بوده‌ است و بعدها عنوان ديوان کبير را بر آن اطلاق کرده‌اند. همچنين عنوان ديوان شمس تبريزی يا کليات شمس تبريزی نيز از عنوان‌هايی است که در دوره‌های بعد بدان داده شده‌است، به اعتبار اين که بخش اعظم اين غزل‌ها را مولانا خطاب به شمس‌الدين تبريزی سروده‌ است. غزليات شمس به واسطه اتصالش به دريای حقيقت، آن بی کرانه ای است که لازمه راه بردن به هر گوشه ای از آن، خطر کردن شنا در اقيانوس را می طلبد. آنچه انگيزه اين نوشتار شد، راه بردن به روشی است که مولانا با استفاده از آن، نشانه‌های زبان را از شام کثرت به تبريز وحدت می برد و از طريق نمادپردازی، آن‌ها را به موطن آغازينشان باز می گرداند. در اين مسير پيوند انداموار تعدادی از مهم‌ترين نمادها در شعر او آشکار می شود.