ملاحظاتی درباره مارکس: گفت‌ و گوهایی با دوتچو ترومبادوری فارسی 1397

دوتچو ترومبادوری در اواخر ۱۹۷۸ سلسله‌ گفت‌ و‌ گو‌هایی را با فوکو در باب مسئله‌ ی قدرت که دل‌ مشغولی آن دوره‌ ی فوکو بود انجام داده بود، لیکن بعد از چند سال او نظرش را درباره‌ ی هدفِ سراسری فعالیت‌ هایش عوض کرده بود؛ او با امتناع ذاتی‌ اش از این‌ که در یک نوع تفکر محبوس شود، ‌بار دیگر تلاش برای نظام‌ مند کردن اندیشه‌ اش را به چالش کشید. درست همان موقع که ما شروع کرده بودیم به باور این‌ که می‌ توانیم پروژه‌ ی او را با ا‌صطلاح‌ هایی مانند «قدرت / دانش» یا «خرده‌ فیزیک قدرت» دریابیم، او بار دیگر از حیرت‌ زده کردن ما با نفیِ باور سابق خودش که موضوع راستینِ کارش قدرت است (که قویاً در پایان گفت‌ و گو‌ی پنجم این کتاب بیان می‌ شود) آشکارا خشنود بود؛ در عوض، همان‌ طور که در پایان کار خود نتیجه گرفت، هدف واقعی‌ اش همیشه «خلق تاریخی از شیوه‌ های متفاوتی بوده است که از طریق آن‌ ها انسان‌ ها در فرهنگ‌‌ های ما به سوژه بدل می‌ شوند». لیکن این توصیف گمراه‌ کننده است: فوکو هرگز از نشان دادن این‌ که چگونه تاریخ سوژه شدن از تاریخ انقیاد جدایی‌ ناپذیر است، دست برنداشت. اگر چه در جلدهای نهاییِ تاریخ جنسیت به نظر می‌ رسد که زمینه‌ ی کارش را تغییر چشمگیری می‌ دهد (همان‌ طور که در فصل‌ های آغازین کاربرد لذت توضیح می‌ دهد)، زمانی که به معضلِ تکنیک‌ های نفس در عالم یونانی رومی و وارثانش بازمی‌ گردد، مسئله‌ ی قدرت همچنان با دغدغه‌ ی آخرینش درباره‌ ی اخلاق مرتبط باقی می‌ ماند. اما در این سلسله‌ مصاحبه‌ ها از سال ۱۹۷۸، نشانه‌ هایی از جهت‌ های فکری بعدی فوکو پیدا می‌ شود (گر چه اشاراتی به نظریه‌ ی «حکومت مندی» می‌ کند)، پس این گفت‌ و‌ گوها گامی را در جهت درک تفکر فوکو طی سال‌ های آخر دهه‌ ی ۱۹۷۰ در اختیار می‌ گذارد. تا جایی که من می‌ دانم، این گفت‌ و‌ گوها بلندترین مجموعه‌‌ ی پیوسته‌ ی مصاحبه‌ های چاپ‌ شده با یک مصاحبه‌ کننده است. به این ترتیب، گستره‌ ی موضوعات و غنای‌ جزئیات، این بحث‌ ها را شاید به بهترین منبع یگانه برای فهم نظرات فوکو از کارش در آن زمان تبدیل می‌ کند.