بررسی و تحلیل روابط ایران و انگلستان ( ١٣٣٢-١٣٢٠): بر پایه اسناد آرشیو وزارت امور خارجه ایران فارسی 1394

مقطع تاریخی شهریور ١٣٢٠ تا کودتای ٢٨ مرداد ١٣٣٢ یکی از پرتلاطم ‏ترین و سرنوشت ‏سازترین مقاطع تاریخ معاصر ایران است که رخدادهای مهمی چون اشغال ایران از سوی متفقین، بحران آذربایجان و کردستان در دورۀ پس از پایان جنگ جهانی دوم، نهضت ملی شدن صنعت نفت، ٢٨ ماه کشمکش دولت دکتر مصدق با دولت انگلیس و کودتای ٢٨ مرداد ١٣٣٢ در آن به وقوع پیوست. روابط ایران و انگلیس نیز در این دوره دستخوش تغییرات مختلفی قرار گرفت. به طور مسلم در رخدادهای تاریخی این مقطع دولت انگلیس به صورت مستقیم و غیر مستقیم حضور پررنگی داشته، که بررسی زوایای ناشناختۀ آن بدون تردید بر حافظۀ تاریخی ملت ایران تأثیر گذاشته و به ‏طور ضمنی هم می ‏تواند به برخی از سؤالات و ابهامات دیپلمات ‏ها، پژوهشگران و صاحب‏ نظران پاسخ دهد و همین‏ طورافق ‏های جدیدی به روی پژوهشگران این عرصه بگشاید. نویسندۀ این اثر در پایان پس از واکاوی موضوع از ابعاد و زوایای مختلف، چنین نتیجه گیری نموده است که در مقطع مورد پژوهش و بررسی کتاب حاضر، دست کم سه مسئله و رخداد مهم در سرنوشت کلی کشورمان اثرات زیادی به دنبال داشتند: اشغال ایران از ٣ شهریور ١٣٢٠ تا پایان جنگ جهانی دوم، ملی شدن صنعت نفت و کودتای ٢٨ مرداد ١٣٣٢. بر همین مبنا، نخستین نتیجۀ حاصل از پژوهش حاضر، کاهش محسوس ابهامات موجود در مورد تاریخ این مقطع، به ‏ویژه در دورۀ اشغال ایران در طول جنگ جهانی دوم در مورد مناسبات ایران با متفقین به ‏طور اعم و انگلیس به‏ طور اخص و مسئلۀ نفت می ‏باشد.