انیس العاقلین: متنی انتقادی از قرن یازدهم فارسی 1393

در فن نثر، اثر جاودانه سعدی «گلستان»، که هیچ خزانی دست تطاول بر بهار دل انگیزش نگشوده و چهره دلارایش بسان نوعروسان بی خلل مانده، در دوره های مختلف مورد تقلید بوده و نویسندگان بسیاری طبع و ذوق خویش را چون او آزموده و بر دفتر زرنگار ادب، اوراق زرین بسیار افزوده اند. از جمله این آثار «انیس العاقلین» اثر ملامیر قاری گیلانی است. ملامیر قاری گیلانی، ادیب، حکیم، منجم، شاعر و نویسنده قرن های دهم و یازدهم هجری است. این حکیم دوره صفوی، در بسیاری از علوم توانا و صاحب اثر بوده است. وی «انیس العاقلین» را به تقلید از گلستان سعدی نگاشته و در سال ۱۰۰۵ ه.ق آن را به مولانا اسحاق تقدیم کرده است. کتاب شامل حکایت های اخلاقی به نثر و آمیخته به نظم، سروده ها از سعدی، خود او و دیگران است. نثر آن مسجع و آهنگین، اما به دور از دشواری های لفظی است. مصحح این کتاب را با مقابله سه نسخه خطی موجود از اثر، تصحیح و منقح و آن را به خوانندگان پارسی زبان تقدیم کرده است. مصحح در مقدمه ابتدا به زندگی و آثار ملامیر قاری گیلانی پرداخته، سپس با نگاهی گذرا به وضع ادبیات در دوره صفوی، از معاصران مورد توجه وی، مشخصات نسخ خطی موجود از اثر و ویژگی های آن ها می گوید. روش تصحیح کتاب، کیفیت تألیف و ویژگی های سبکی انیس العاقلین از دیگر مواردی است که مصحح بدان پرداخته است. مقایسه صور خیال در گلستان و انیس العاقلین بخش دیگری از مقدمه را شامل می شود. بعد از مقدمه، متن انیس العاقلین آمده و پس از آن تعلیقات شامل لغت نامه، فهرست ها، منابع و تصاویر است. تحقیق و تصحیح: نازیلا ابویی مهریزی