شرح مشکلات کتاب القانون فارسی 1396

پزشکی اسلامی و داروشناسی ( متون قدیمی تا قرن ١٤ ). کتاب القانون اثر ابن‌سینا در دانش پزشکی از چنان شهرتی برخوردار است که نیازی به معرفی آن نیست. این کتاب در تقسیم‌بندی به پنج «کتاب» تقسیم شده است. کتاب اول آن متضمن کلیات طب، در چهار «فنّ» سامان یافته است. این کتاب بخصوص کتاب اول آن از همان زمان تألیف مورد توجه فضلا قرار گرفته و دانشمندان هر یک به نحوی با تلخیص و نوشتن شرح و حاشیه به آن پرداخته‌اند. از اولین کسان باید از سیدمحمد إیلاقی از شاگردان مجلس درس ابن‌سینا یاد کرد که آن را خلاصه کرده و به مختصر ایلاقی یا الفصول الإیلاقیۀ مشهور است. به‌تدریج که شهرت قانون بالا می‌گیرد، شرح و حاشیه نوشتن بر آن از یک طرف برای علما به یک میدان مسابقه علمی تبدیل می‌شود و فضلای بزرگی در طول تاریخ در این میدان خود را آزموده‌اند و از طرف دیگر فشردگی عبارات و مطالب کتاب، نیاز جامعه علمی برای شرح مطالب و فراهم کرده امکان استفاده بیشتر از آن را مواجه می‌ساخته است. یکی از قدیم‌ترین و مؤثر‌ترین و جنجال برانگیز‌ترین شروح قانون، شرح قانون فخر رازی است که در این کتاب برای اولین بار به زیور چاپ آراسته شده است. بسیاری از شروح بعدی هر یک به گونه‌ای اعم از نقد و تحلیل و نقض و تایید به آن پرداخته‌اند. قطب الدین شیرازی در مقدمه التحفۀ السعدیۀ که در شرح کتاب اول قانون است، شروح زیر را از پیروان شرح فخر رازی معرفی کرده است: شرح قطب‌الدین مصری شاگرد مستقیم فخر رازی (مقتول در ٦١٨ هـ در نیشابور در حمله مغول)، شرح افضل‌الدین محمدبن محمد نام‌آور بن عبدالملک خونَجی (متوفی ٦٤٦)، شرح نجم‌الدین احمد بن ابوبکر نخجوانی (متوفی ٦٥١ هـ) با عنوان حلّ الشکوک الموردۀ فی شرح الفخر الرازی علی القانون، شرح موفق‌الدین یعقوب بن اسحاق سامری (متوفی ٦٨١ هـ)، شرح ابوالغرج یعقوب ابن اسحاق مسیحی معروف به ابن القف (متوفی ٦٨٥ هـ). و البته بیش از همه خود قطب‌الدین شیرازی در شرحی مفصل با عنوان «التحفۀ السعدیۀ» به آن پرداخته است و پس از او نیز این تلاش علمی همچنان ادامه یافته است. فخر رازی پس از شکو‌ه‌ها از روزگار خود، توضیح داده است که این کتاب را به پاس نعمت‌های فراوانی که از «ثقۀ الدین عبدالرحمن بن عبد الکریم سرخسی» دریافت داشته، با سه انگیزه به نام او کرده است: به لحاظ اینکه بیشتر مباحث کتاب با حضور او و گفتگو با او سامان یافته است. تا بخشی از حقوق او را ادا کرده باشد. به سبب اطمینانی که به فهم او از دقایق و ظرایف مباحث مطرح شده در این کتاب داشته است و مطمئن بوده که او قدر نکات علمی دقیقی را که در این کتاب آورده می‌داند؛ نکاتی که در هیچ‌یک از آثار متقدمان و متأخران نیست.