ساختن تاریخ: عاملیت، ساختار و تغییر در نظریه ی اجتماعی فارسی 1392

این کتاب در پنج فصل جداگانه به مباحث، سوژه ‎ها و عامل ‎ها، ساختار و کنش، خردها و منافع، ایدئولوژی و قدرت و بالاخره در فصل پایانی، سنت و انقلاب پرداخته است. انسان تا چه اندازه مهار کنش خویش را به دست دارد؟ تاریخ چگونه ساخته می ‎شود؟ آیا چونان فرایندی بی‎ فاعل انسانی حکمی مقدر را بر تبار انسان تحمل می‎ کند و ما ناظران منفعل و تصدیق‎ گران ناگزیر ساختارهای خود فرمانی هستیم که اراده‎ ی خود را بر مخاطبان مستاصل شان می ‎رانند؟ یا به‎ عکس این ماییم که عاملیت تحقق تاریخ را بر عهده داریم، در هر شرایطی بر استبداد ساختارها فائق می ‎شویم و حال و آینده را آن‎ گونه که دلخواهمان است شکل می‎ دهیم؟ این کتاب در جست‎ و جوی پاسخ به پرسش‎ هایی از این دست است و ساختن تاریخ پرونده‌ ی «دوگانه‎ ی ساختار و عاملیت» را بازمی‎ گشاید تا نخست با بازخوانی تبار نظری این دشواره، و نمایش چهره ‎بندی‎ های گوناگونی که دست‎ کم در دو سده‎ گذشته ی بدان‌ ها درآمده است، پیکره‌ ی تاریخی پرسش را از نو بسازد و سپس در چارچوب فکری و سیاسی ویژه‎ ی نویسنده چنین داوری کند: که پرونده را نمی‎ بندیم، چرا که پاسخ فرجامین در کنش دوران‎ ساز انسان‎ هاست؛ خواهیم خواند که چگونه دگرگشت ساختارها هم نیازمند توانی است که خود ساختارها به کنشگران می‎ بخشند، و بر این پایه، چند و چون دگرگونی‎ های اجتماعی است که آشکارگر بهره ‎ی راستین عاملیت انسان‎ ها در برساختن تاریخ ‎شان خواهد بود. مسأله ی اصلی آلکس کالینیکوس در کتاب ساختن تاریخ با بررسی دقیق صف آرایی این دو دیدگاه چگونگی وفق دادن تلقی راست‌ كيش (ارتدكس) از عامل‌ ها - كه اشخاص انسانی را اساساً آغازگران و پيش‌ برندگان كنش می انگارد - با اين انگاره است كه ساختارهای اجتماعی (از قبيل روابط توليد سرمايه‌ داری) دارای نيروهای علّی [مسبب كنش نیز] هستند.