Ganjīnahʼi gūyashʹhā-yi Īrānī (Tātī-i Khalkhāl): Persian 1394

این دفتر از مجموعۀ گنجینۀ گویش‌ های ایرانی که به زبان تاتی خلخال اختصاص دارد دربرگیرندۀ معرفی مختصر مناطق مورد نظر، کلیات دستور زبان، گنجینۀ واژگان، مجموع یکصد جمله و نه متن آوانویسی و ترجمه‌ شده از نه گونه از گونه‌ های زبانی تاتی رایج در شهرستان خلخال است. گویش‌ های تاتی ایران و جهان را می‌ توان به دو دسته تقسیم کرد: ١. تاتی شمالی که گویشوران آن در خارج از ایران در داغستان (دربند)، منتهی‌ الیه شمال شرقی جمهوری آذربایجان در قفقاز، شبه‌ جزیرۀ آپشرون، باکو، سوراخانی، بالاخانی، ماشتاغا، بوزونا، امیرخان، داغستان افروجه و دربند آبشوران زندگی می‌ کنند؛ ٢. تاتی جنوبی که در نواحی گوناگون ایران رواج دارد. در حال حاضر گویش تاتی در این مناطق ایران رایج است: مناطقی در جنوب غرب قزوین، اشتهارد کرج، خلخال، زنجان (خویین، طارم علیا)، آذربایجان شرقی (هرزند، دیزمار، کرینگان، کلیبر، کَلاسور)، رودبار و الموت و کوهپایه، شمال خراسان (جلگۀ شوغان و منطقۀ چهارده سَنخواست). در این دفتر از گنجینۀ گویش‌ های ایرانی اطلاعات مربوط به نه گونه از گویش تاتی خلخال گرد آمده که عبارت‌ اند از: اَسکِستانی، درَوی، شالی، کَجَلی، کَرنَقی، کَرینی، کُلوری، گیلَوانی، لِردی.