Asnād-i guzārishʹhā-yi parākandahʼi ḥukkām-i vilāyāt-i Īrān (marbūṭ bih darbār-i Qājārīyyah): Persian 1391

مجموعه اسناد گزارش های پراکنده ی حکام ولایات ایران (مربوط به دربار قاجاریه) را می توان در زمره آثاری معرفی نمود که به قصد معرفی تعدادی از نامه های تازه یاب از رجال عصر ناصری و مظفری، بازخوانی و بازنویسی شده است. اسنادی که گرچه نسبت به میراث برجای مانده بسیار اندک است، اما حاوی نکات مهمی می باشد که مطمئنا" برای اهل پژوهش، مرور آن مفید است. این نامه ها که اکثر" از طرف حکام نواحی مختلف ایران است، بی شک آینه ای تمام نما از وضعیت ناگوار زندگی مردمان قدیم ایران به شمار می رود. درباره ی کتاب حاضر ذکر چند نکته لازم است: ١- در این اثر، هفتاد و پنج برگه سند که متشکل از نامه ها و گزارش های گوناگون از ولایات مختلف ایران بوده، به صورت کامل بازنویسی شده است. ٢- دوره نگارش این اسناد از اواخر سلطنت ناصرالدین شاه تا سلطنت محمدعلی شاه قاجار می باشد. ٣- در برخی نامه ها و گزارش ها، مشکلات و معضلات متعدد مردم نواحی مختلف ایران گفته شده است. ٤- شناسایی کامل هویت برخی از این اسناد، به دلیل به دست نیامدن پاکت های نامه این اسناد، مقدور نیست. ٥- زیبایی منحصر به فرد هنر خطاطی کاتبان گذشته در تک تک اسناد محسوس است. ٦- در انتهای کتاب برای تکمیل انگیزه احیای اسناد تاریخی و به تصویر کشاندن زیبایی های جانبی اسناد تاریخی، تصویر مهرهای صاحبان نامه ها نیز آورده شده است.