دفترهای پیشاسقوط شماره 4 - فارسی انگلیسی الإنجليزية 2023

یکی از مهم‌ترین بحث‌ها در سیستم دموکراسی، مبحث برابری یا نابرابریِ عقل و خرد جمعی‌ست. همان مبحثی که خطر پوپولیسم (عوام‌گرایی) را در برابر الیتیسم (نخبه‌گرایی) قرار می‌دهد. این تفکر رایجی که می‌گوید مردم (دیگران) احمق هستند و تنها کاری که می‌شود برای برخی از آن‌ها کرد، تنزل به سطح فکری آن‌هاست تا شاید بشود قدری بهشان آگاهی بخشید و سطح‌شان را اندکی بالا برد تا این «فرودستانِ ذهنی» بتوانند آن حداقل وظیفه‌ای را که ازشان انتظار می‌رود برای تشکیل یک دموکراسی (رای در انتخابات) ادا کنند. تو گویی این اصل نابرابریِ هوش و ذکاوت در جامعه‌ی دموکراتیک یک اصل ازلی و ابدی‌ست! در حالی که اکثر اوقات قضاوت ما در مورد مردمی که فکر می‌کنیم ابله یا بی‌شعور هستند اشتباه است. «مردم» لزوما به خاطر ناآگاهی‌شان یک ایدئولوژی را باور نمی‌کنند. اگر به یک ایدئولوژی باور دارند، پیش از هر چیز دلیلش این است که از آن ایدئولوژی خوش‌شان می‌آید. در واقع این فرضیه‌ی «نابرابری عقل و خرد» در جامعه هرگز ثابت نشده. بر عکس، می‌توان همچنان بر جمله‌ی مشهور دکارت استوار بود: عقل سلیم چیزی‌ست که در جهان بهتر از هر چیز دیگری میان مردم تقسیم شده. یعنی استدلال و آن‌چه عقل سلیم به ما می‌گوید، سرانجام توسط هرکسی در جهان، جدا از سواد و فرهنگش، درک و فهمیده و پذیرفته می‌شود.