Qāchāq-i karam: Persiska (Farsi) 1380

"قاچاق كرم "ياغی پر آوازه قفقاز در سال‌های پايانی قرن نوزدهم و سال‌های نخست قرن بيستم بود كه پس از سال‌ها ياغی گری، سرانجام به دربار ناصرالدين شاه قاجار پناه آورده و در تهران رحل اقامت افكنده اما ياد و خاطره او در قالب تعدادی از افسانه‌ها و قصه‌های آذربايجانی ماندگار شده است .كتاب حاضر؛دومين شماره از مجموعه (آسيای ميانه و قفقاز)، مشتمل بر خاطرات دوازده سال ياغی گری نامبرده از زبان خود اوست كه براساس نسخه‌ای در كتابخانه ملی جمهوری اسلامی ايران، به اهتمام (سيروس سعدونديان )به چاپ رسيده است . كتاب با ديباچه‌ای از آقای ( رحيم رئيس نيا) همراه است كه طی آن، با استناد به منابع و متون تاريخی، همچنين قصه‌ها و داستان‌های بومی رايج در آذربايجان شخصيت دو گونه تاريخی و افسانه‌ای (قاچاق كرم) بازشناسی می شود .گفتنی است ( كرم )در دوره اوج‌گيری جنبش قاچاق‌ها (فراری ها، ياغی ها) در قفقاز علم عصيان برافراشت .بسياری، استيلای روس‌ها بر قفقاز بهره كشی روزافزون سرمايه‌داری توام با استثمار سنتی را از عوامل عمده اين عصيان ذكر كرده‌اند . با وجود انتساب قاچاق كرم به دزدی و راهزنی، او به ظلم ستيزی، عدالت پروری، ناموس پرستی و فضايل جوانمردی اشتهار داشت .