Khīyālparvarīʹhā: Persiska (Farsi) 1397

جاذبه خیالپروریها به‌ خصوص از آن ناشی می‌ شود که می‌ توان روسو را در این اثر به حالت طبیعی بازیافت. بی‌ گمان، او هنوز از توهماتش کاملاً رها نشده است، اما اکنون می‌ تواند با وارستگی و چشم‌ پوشی از آن ها سخن گوید و چهره‌ ای تازه و پاک به حیث تصویری نهایی از خود ارائه دهد. در خیالپروریها، روسو را با فراست و ساده‌ دلی و صداقت بازمی‌ یابیم که هیجانات و مشاجرات قلمی آن را نیاشفته است. روح انسان زمانی از خوشبختی واقعی برخوردار می‌ گردد که از گذشته بگسلد، نسبت به آینده بی‌ اعتنا شود، و فقط به حال بپردازد. روسو، برای تجسم بخشیدن به این حالت روحی که آن را یگانه راه مؤثر برای نیل به سکون و آرامش می‌ داند، لحنی بسیار دلنشین برمی‌ گزیند و سادگی و آراستگی را با صادقانه‌ ترین و انتقال‌ پذیرترین هیجانات درونی درمی‌ آمیزد.