Tārīkh-i 1200 sālah-i Ḥawzah-i ʻilmīyyah-i Qum (bā rūykard-i āmūzashī va pazhūhashī): Persiska (Farsi) 1394

حوزۀ علمیۀ قم با سابقه بيش از هزار و دویست سال، قدمتی بس طولانی دارد. این حوزۀ مقدس در پایان سدۀ دوم و یا در ابتدای سدۀ سوم هجری در عصر حضور امام رضا و امام جواد (ع) شکل گرفت. این حوزۀ مقدس از آن دوران تا کنون شاهد حوادث مهم و فراوانی بوده است. تاریخ پر فراز و نشیب این حوزه با یک نگاه کلان در چهار دوره خلاصه می‌ شود: دورۀ شکل‌ گیری، دورۀ حیات، دورۀ تجدید حیات و دورۀ شکوفایی. این تحقیق در صدد است تا تاریخ حوزۀ علمیۀ قم را با تأکید بر موضوع آموزش و پژوهش، در محورهای ذیل ترسیم کند: ١. ارائه توصیفی کامل و یکپارچه از تاریخ آن، از تأسیس تا کنون؛ ٢. ارائه تحلیلی از وضعیت حوزه در هر مرحله و بیان نقاط قوت و ضعف آن؛ ٣. ارائه تحلیلی از علل و عوامل مؤثر در شكوفایی یا رکود حوزه در طول تاریخ آن.