نوادر: ترجمه منتخب کتاب محاضرات الادباء و محاورات الشعراء والبلغاء فارسی 1396

ادبیات عربی ( قرن ٥ ق ) محاضرات الأدباء و محاورات الشعراء و البلغاء مهم‌ ترين اثر اديبانه حسین‌ بن‌ محمد راغب‌ اصفهانی است. كتابى است شبيه موسوعه‌ اى ادبى كه در موضوعات مختلف و متنوعى كه شامل حيات فردى، اجتماعى، سياسى و... انسان مى‌ شود، تدوين گرديده است. اين اثر، داراى ٢٥ حدّ است كه شامل مسائلى درباره عقل، علم، جهل، سيادت، عدالت، اخلاق، عرفان و... مى‌شود. مطالبى درباره خوردنى‌ها و نوشيدنى‌ها، پوشيدنى‌ها، حرفه‌ها و پيشه‌ها، عبادات و مسائل عقيدتى، مرگ و عبرت‌هاى زمانه و گه‌ گاه، نكاتى درباره افلاك و نجوم و ابرها نيز در آن گنجانده شده است؛ از اين‌ رو، كتاب، در بين آثارى كه به طرائف و حكايات پرداخته‌ اند، يگانه است؛ چرا كه مطالب و مباحث آن، فراگير و عميق بوده و حال و هواى فكر و انديشه بر آن حاكم است. مؤلف ذيل هر « حدّ »، فصولى و ذيل هر فصل، عناوينى و ذيل هر عنوان، اقوالى را نقل كرده و به مناسبت، ابياتى پرمعنا از شعر شاعران آورده است. عناوينى كه در ذيل فصول آمده است، به‌خوبى بيانگر مطالبى است كه تحت آن عنوان قرار گرفته‌ اند. کتاب مجموعه‌ ای است که نکته‌ ای از نکات حیات واقعی انسانها را فروگذار نمی‌ کند و بدین منظور به دیوان‌ های شعرا و کتابهای امثال و خاطرات حکما و ادیبان مراجعه کرده و از آنها نکات بدیعی را به صورت مختصر و موجز با حفظ امانت در نقل و رعایت جانب واقعیت جمع آوری نموده و در کتاب جای داده است. کتاب این ویژگی را داراست که از ابتذال و تصنع به دور است چنانچه عیبی در بین باشد آنرا نپوشانده بلکه برملا می‌ کند و در مواردی که ناچار است شاهد مثال بر مطلبی ارائه کند، هر چند شاهد مثال رکیک و مسخره و مبتذل هم باشد، از آوردن آن به جهت بهره بردن خواننده و کشف مطلب ابایی ندارد. چنانچه هزار و یک شب را از جمله آثاری بدانیم که حکایت های جالبی را از عالم خیال و واقعیت جمع آورده است، محاضرات کتابی است شبیه آن با این تفاوت که راغب در این کتاب در عالم حقایق و امثال و عبرتها سیر می‌ کند.