Īṣfahān niṣf-i jahān: Persian 1393

«اصفهان نصف جهان» یك اثر «آزمایشی» است، و در آن نویسنده قصه ی سفر خود را به یك شهر اسطوره‌ ای و «افسانه آمیز» باز می‌ گوید، شهری كه به تعبیر نویسنده مانند حكایت‌ های هزار و یك شب است. طرز برخورد هدایت با شهر و مردم اصفهان و نوع برداشت فرهنگی و مردم شناختی او با طرز برخورد سیاحان و نویسندگانی كه پیش از هدایت از اصفهان دیدن كرده‌ اند و شرح دیدار خود را نوشته‌ اند كاملا" متفاوت است. در اصفهان نصف جهان هدایت، بر خلاف رسم مألوف سفرنامه نویسان پیش از خود، نه نقشه‌ ای، نه عكسی، نه طول و عرض جغرافیایی و مساحت و جمعیت اصفهان را به دست می‌ دهد و نه در باره ی كوه و دره و دشت و دمن و رودها و قنوات و بلوكات و آب و هوا در فصول چهارگانه چیزی می‌ گوید. هدایت حتی از شرح و توصیف «جغرافیای طبیعی» و «جغرافیای انسانی» شهر اصفهان نیز پرهیز دارد، و فقط در مقام یك نویسنده ی نوآور پاره‌ ای از لحظات تجربه ی خود را از سفری سه چهار روزه ضبط كرده است. امتیاز اصفهان نصف جهان در كیفیت شخصی و درونی نگاه بی‌ پیرایه ی هدایت است؛ به طوری كه ما صدای «شخصی» نویسنده را از لا به‌ لای متن سفرنامه می‌ شنویم. (با چندین صفحه کاغذ گلاسه و تصاویر سیاه و سفید)