Shaṭranj-i vujūd: Persiska (Farsi) 1386

مهر ه ی پیاده، رخ، فیل، اسب، فرزین و شاه از لوازم است، اما هر یک از این ها در باطن نماد یکی از خصایل و صفات انسانی است. بازی شطرنج وجود را می توان به عرصه ی کارزار تشبیه نمود، که دو سپاه آن در درون انسان موجود است. یک سو سلطان جهان و سویی دیگر نفس بدفرجام با سپاه ایستاده است. در کتاب حاضر در چهار فصل به تبیین وجود انسان در مقایسه با صفحه ی شطرنج و نقش هر یک از عوامل نفسانی پرداخته شده است. ابتدا فکر و غفلت، خورد و خواب، حرص، کینه، لجاج، ریا و کفران مطرح شده و در مقابل قناعت و ایثار، انصاف، عصمت، اخلاص و ادب و ذکر مدام به منزله ی مهره های پیاده و غضب، حسد، شهوت، کذب، کبر و غرور، جهل، عقل معاشی که در مقابل آن ها صبر و حلم، عدالت، عشق، صدق، شجاعت و همت، معرفت و عقل معادی در مقابل یکدیگر قرار گرفته اند و باید سربازان عاشق و صادق مراقب باشند که شکست نخورند و مات نشوند. هر یک از مهره های شطرنج با بیانی علمی به یکی از خصوصیات نفسانی انسان تشبیه شده اند. اشاره شده است که در بازی شطرنج حقیقی، سالک با هوشیاری و مدد از همت راهبران و پیران الهی، سپاه جان را در رویارویی تنگاتنگ به مقابل حریف می فرستد.