Ḥawz̤-i Sulṭān, Pāyān-i Kār-i Mughān: Persiska (Farsi) 1403

«حوض سلطان، پایان کار مغان» اثری از رضا جولایی است که در میان علاقه‌مندان به ادبیات و تاریخ ایران توجه زیادی جلب کرده است. این کتاب هم یک روایت تاریخی محسوب می‌شود و هم تاملی بر تحول باورها و تغییر ساختارهای قدرت در ایران. کتاب با بهره‌گیری از تاریخ و اسطوره‌های ایرانی، تحولات فکری و اجتماعی از دوران باستان تا عصر حاضر را بررسی می‌کند. عنوان آن ترکیبی از دو مفهوم نمادین است: «حوض سلطان» که به قدرت و شکوه اشاره دارد و «پایان کار مغان» که به تغییر باورهای کهن دلالت می‌کند. یکی از موضوعات اصلی این اثر، تحول اندیشه‌های دینی و عرفانی است. نویسنده نشان می‌دهد که باورهای کهن هرگز به‌طور کامل از بین نمی‌روند، بلکه در قالب‌های جدید به حیات خود ادامه می‌دهند. همچنین، پیوند گذشته و حال در کتاب به گونه‌ای برقرار شده که خواننده می‌تواند از خلال تاریخ، مسائل فرهنگی و اجتماعی امروز را بهتر درک کند. جولایی با تلفیق زبان شاعرانه و روایت تاریخی، اثری چندلایه خلق کرده است. او از نمادها و استعاره‌های بصری برای بیان مفاهیم پیچیده بهره می‌برد و ساختار روایی اثر به‌گونه‌ای طراحی شده که با هر بار مطالعه، لایه‌های تازه‌ای از معنا برای مخاطب آشکار می‌شود. برخی منتقدان از زبان شاعرانه و روایت چندلایه کتاب تمجید کرده‌اند و آن را اثری تفکربرانگیز و نوآورانه دانسته‌اند. این اثر به خواننده اجازه می‌دهد از دیدگاهی جدید به تاریخ و فرهنگ ایران بنگرد. اما برخی دیگر پیچیدگی زبان و ارجاعات تاریخی را چالشی برای درک بهتر اثر دانسته‌اند و معتقدند که ممکن است مطالعه آن برای مخاطبان عادی دشوار باشد. این کتاب با بازخوانی تاریخ ایران، اهمیت تعامل میان سنت و مدرنیته را برجسته می‌کند. جولایی نشان می‌دهد که تحولات اجتماعی و سیاسی چگونه بر باورهای دینی و فرهنگی تأثیر می‌گذارند. او خواننده را به تأمل درباره تغییرات تاریخی و نقش آن‌ها در ساختارهای فرهنگی و اجتماعی دعوت می‌کند. این کتاب با زبانی نمادین و چندلایه، تاریخی از تغییرات فکری و اجتماعی ایران را روایت می‌کند و تصویری از سنت و مدرنیته ارائه می‌دهد. برای علاقه‌مندان به تاریخ، فرهنگ و ادبیات، اثری خواندنی و تفکربرانگیز محسوب می‌شود.