برده های طولانی فارسی 2024

شعری که چند‌ریختی ( پلی‌مورفیسم) است نه به خودش ارجاع می‌دهد و نه به معنا؛ بل‌که معنا را در مقابل گفتمان مسلط، نجات می‌دهد و به فرازبانی‌ها روی می‌آورد. قوی‌ترین خوانش شعر امروز، خوانش چند‌ریختی شعرهای آوانگارد است. این نوع خوانش می‌تواند کمک شایانی به تعرفه و طبقه‌بندی شعر امروز ایران داشته باشد. خوانش چند‌ریختی، محصول سیر طبیعی زبان در جامعه ایدئولوژیک و دیکتاتوری است. در مقابل اما خوانش چند‌صدایی در چنین جامعه‌ای همسویی با گفتمان مسلط حکومت است. جعل کردنی بسیار نابجا - چه دانسته چه نادانسته - اما هدفمند که به نفع دولت حاضر است. هیاهوی چند‌صدایی و خود‌ارجاعی زبان شعر و ادبیات، آبرومند کردن صداهای مسلط توتالیتر است؛ مگر این که نشئه و خلسه بستری غربی در ما باشد و از طریق ترجمه بخواهیم چند‌صدایی را ادا در بیاوریم. وگرنه در بستر جامعه ایرانی این، چند‌ریختی‌ها هستند که می‌توانند باورپذیر باشند. شعر پیشتاز فارسی شعری عصبی، پرخاش‌گر و مملو از قطعات مختلف است، این شعر نمی‌تواند شعر گفتگومند و چند‌صدا باشد. چند‌صدایی یا پلی‌فونیک بودن متن‌های‌مان رویای ارزشمندی است اما در بستر اجتماعی ایران واقعیت ندارد. می‌توان روی صفحه کاغذ آن را جعل کرد. کاری که از ماحصل ترجمه‌ها دارد صورت می گیرد. خوانش چند‌ریختی یا پلی‌مورفیسم، خوانش مورد نیاز امروز است. خوانشی که می‌تواند علیه گفتمان مسلط باشد و دست‌هایش را رو کند. شعر آوانگارد فارسی، شعری چند‌ریختی است نه شعر چند‌صدا. ممکن است صداهای مختلف در یک شعر باشد اما هرگز چند‌صدایی نباشد. چند تا صدا در شعر را نباید با چند‌صدایی یکی پنداشت. شعر چند‌صدایی در ادبیات ایران یک شوخی فاجعه‌بار است. واژه‌ای بسیار جذاب و فریبنده که به راحتی می‌تواند در راستای گفتمان انطباقی جامعه ایدئولوژی‌زده ما قرار بگیرد. برای این که این رخنه‌ها مسدود گردد، باید خوانش‌ها را به سمت چند‌ریختی‌ها یا پلی‌مورفیسم سوق دهیم.