زین الاخبار (به سال ٤٤٤ هجری قمری ، ١٠٥٢-١٠٥١ میلادی) فارسی 1384

یکی از کتاب های معتبر زبان فارسی که حاوی اطلاعات دقیق و کهن در باب تاریخ عمومی و تاریخ ایران باستان است و مؤلف آن رعایت ایجاز و اختصار را کرده و کتاب خود را با نثری ساده و روان و متمایل به شیوه عصر سامانی تدوین کرده، «زین الاخبار» است. مؤلف کتاب، «ابوسعید عبدالحی بن ضحاک بن محمود گردیزی»، از نویسندگان و دبیران دوره غزنوی (قرن پنجم هجری) است. «زین الاخبار» در سال ۴۴۳ ه. ق تألیف شده و وقایع سال های میان ۳۸۹ تا ۴۴۳ را از دیده ها و شنیده های مؤلف از معاصران خویش بازتاب می دهد. این کتاب ارزشمند در واقع کهن ترین تاریخ مستقل فارسی به نثر درباره سلسله های شاهان ایرانی قبل از اسلام و بعد از آن است و در آن درباره اعیاد مسلمانان، یهودیان، نصارا، پارسیان و هندوان مطالب و اطلاعات مهمی آمده است. علاوه براین، «زین الاخبار» شامل بیش از نیم قرن از تاریخ غزنویان است که مؤلف آن را با استفاده از مشاهدات خود و به نثری روان نگاشته است. تصحیح انتقادی حاضر از این کتاب، با پیشگفتار مفصلی درباره «زین الاخبار» و نسخه های آن آغاز می شود. نویسندهٔ این کتاب، نام «زین‌ الاخبار» را به مناسب نام مخدوم خویش – زین‌ الملة عبدالرشید بن مودود غزنوی – برگزیده است. البته کتاب به‌ خاطر نام خود نویسنده، به «تاریخ گردیزی» نیز مشهور است، ولی نام «زین‌ الاخبار» معروف تر است. ابوسعید عبدالحی بن ضحاک بن محمود گردیزی با ابوریحان بیرونی ارتباط داشته است و از او دانش‌ اندوزی کرده است و شاید با ابوالفضل بیهقی نیز حشر و نشر داشته است.