نان و سیاست: تأثیر بحران‌های نان بر سیاست و اقتصاد عصر ناصری فارسی 1394

این کتاب به تأثیر بحران‌ های نان بر سیاست‌ و اقتصاد عصر ناصری می‌ پردازد و کتابی آکادمیک محسوب می‌ شود. بحران‌ نان در دوره ی ناصری در زمره بحران‌ های مستمر و دامنه‌ داری بود که هر از چند گاهی رخ می‌ داد. این بحران‌ ها باعث بلواهایی در نقاط مختلف کشور می‌ شد و حکومت را بارها به عقب‌ نشینی واداشت. بسیاری از حکام ولایات، وزرا و حتی چند صدراعظم ناصری به سبب همین بلواها و اعتراض‌ ها برکنار شدند. پس از تکرار قحطی‌ های نان در ایران، شوراهای نان در برخی از ولایات تشکیل شد و حکومت به ناچار برای حل این بحران تن به مذاکره با نخبگانی همچون علما و تجار آن زمان داد و بدین ترتیب شوراهای نان اندیشه ی امور کشور به دست مردم را تقویت کرد و زمینه‌ ساز انقلاب مشروطیت شد. عصر ناصری به عنوان دوره‌ ای که بیشترین زمینه‌ های فکری و اقتصادی نهضت مشروطیت در آن شکل گرفته، همواره شایسته ی بررسی و توجه بیشتر بوده است. در این میان اتکای کامل اقتصاد این عصر به کشت غلات و نقش محوری نان در تغذیۀ بیشتر مردم، پژوهشگران را به تأمل وامی‌ دارد تا تأثیر بحران‌ هایی که بر اثر نوسان قیمت غله و نان شکل می‌ گرفته را بر حیات اقتصادی، اجتماعی و سیاسی کشور بررسی کنند. در این کتاب نخست به جایگاه کشت غلات در اقتصاد عصر ناصری پرداخته شده است و به نقش حداکثری مالیات ارضی درآمدهای حکومت و رتبۀ بالای غلات در این درآمدها توجه نشان داده شده است. سپس تلاش شده نقش محوری «نان» به عنوان خوراک اصلی اکثریت مردم کشور توصیف و تشریح شود و به‌ ویژه با مقایسۀ میزان درآمدهای برخی طبقات با قیمت نان بر این نکته که بیشتر درآمدهای ایشان به خرید نان اختصاص می‌ یافت و در نتیجه غذای اصلی آنها نان بود، تأکید شده است.