قرابادین کبیر: احیای طب طبیعی ( ٤ جلدی ) فارسی 1398

پزشکی سنتی و داروشناسی و داروسازی (متون قدیمی تا قرن ١٤). « قرابادین کبیر » یا ذخائر التراکیب که بیشتر از آن با عنوان قرابادین کبیر و یا قرابادین عقیلی یاد می‌شود، به قلم محمدحسین عقیلی در سال ۱۱۹۵ ق به رشته تحریر در آمده است. این کتاب به بیان ساخت داروهای مرکب در طب سنتی اختصاص دارد. کتاب مشتمل بر یک مقدمه و ۲۸ بخش است. هر یک از بخش‌ های کتاب خود شامل چند فصل است. بخش‌ های کتاب به جهت سهولت دسترسی به ترتیب حروف الفبا منظم شده است. شیوه مؤلف در بیان ساخت داروها چنین است که در ابتدا منافع دارو را ذکر و سپس در ذیل عنوان « صنعت آن » شیوه ساخت دارو را بیان کرده است. مؤلف در این قسمت، اجزاء تشکیل دهنده هر دارو، مقدار هر جزء و طریقه ترکیب اجزاء را متذکر شده و در آخر مقدار مصرف هر دارو- واحیانا زمان مصرف آن را- متذکر شده است. مقدمه کتاب که در بیست فصل نگاشته شده، در بیان کلیاتی است که دانستن آن‌ها قبل از مطالعه و به کار بستن مطالب کتاب ضروری است. بیان مفهوم غذا، دارو، ذو الخاصیة، مرکب القوا، مزاج و اقسام مزاج‌ها، شناخت مزاج دواها و غذاها، کیفیت ترکیب ادویه، شناخت مزاج دواهای مرکب، مقدار مصرف دواها از اموری است که مقدمه را تشکیل می‌دهد. مؤلف در تالیف این اثر از تجربیات افراد فراوان استفاده نموده است و همچنین در نگارش قرابادین، کتابخانه بزرگی از آثار حکمای سابق در اختیار داشته است. اهمیت کتاب در این است که این کتاب- با توجه به عدم دسترسی به بسیاری از منابع آن- می‌تواند ما را به نظریات حکمای گذشته رهنمون باشد. و همچنین با توجه به اطلاعاتی که از پزشکان پیشین در این اثر آمده، این کتاب می‌ تواند منبعی جامع در تاریخ طب محسوب شود.