جامعه شناسی تاريخی مكان: نگاهی سیستمی فارسی 1398

موضوع این کتاب مکان است. موضوعی بسیار بدیهی، آشنا، پیش‌ پا افتاده و عادی، که دقیقا به همین خاطر ناسازگون، نا اندیشیده، مبهم، شگفت‌ انگیز و دور از دسترس هم می‌ نماید. مفهومی بنیادین، تعیین‌ کننده و اغلب بحث‌ ناشده که شیوه‌ ی فهم مفهوم‌ هایی پرشمار را تعیین می‌ کند. برای پرداختن به مفهوم مکان رویکردها و سرمشق‌ های نظری گوناگونی وجود دارد. دستگاه نظری‌ جاری در این نوشتار رویکردی است سیستمی که با نام زُروان شهرت یافته است. چرا که در کانون آن مفهوم "من" قرار دارد که در بستر زمان پیکربندی می‌ شود و شکل می گیرد. یعنی مدلی نظری‌ درباره‌ ی من‌ ها و نهادهاست که چگونگی چفت شدن انسان‌ ها و ساخت‌ های اجتماعی‌ شان را بررسی می‌ کند. زروان که نام ایزد باستانی زمان در ایران زمین بوده نیز از آن رو بر آن قرار گرفته که از این چشم‌ انداز زمان مفهومی کلیدی است که من و نهاد را برمی‌ سازد و به نوبه‌ ی خویش از دل من و نهاد زاییده می‌ شود. در هم تنیدگی زمان و مکان نیز از همین زاویه مورد پرسش قرار می‌ گیرد و آشکار است که مکان نیز در همسایگی زمان خشتی استوار در زیربنای این دستگاه نظری است و از این رو پرداختن بدان ضرورتی هم‌ پایه‌ ی زمان دارد.