تاریخ سیاسی، فرهنگی و اجتماعی تشیع در آذربایجان (از آغاز تا طلوع دولت صفوی) فارسی 1396

کتاب حاضر تلاشی است در جهت نشان دادن مسیر پیشرفت تشیع در منطقه آذربایجان. در این اثر بعد از ذکر کلیاتی در باب معنا و مفهوم تشیع و بیان اطلاعاتی کلی در باب فرق عمده شیعی و همچنین گفتاری در باب محدوده تاریخی آذربایجان، سعی گردیده است تا چگونگی بسط تشیع در این دیار با گونه‌ ای سبک ادواری یا گاه شمارانه بیان شود. آغاز این پژوهش از ورود اسلام و تشیع به آذربایجان در قرون اول و دوم هجری و نهایت آن تأسیس دولت صفویه در اوایل قرن دهم هجری است و بر همین مبنا تلاش شده است تا از هر آن چه که می‌ تواند در ارائه تصویری از چشم انداز تشیع (در معنای عام و دربرگیرنده ی گرایش‌ ها و فرق گوناگون آن) در آذربایجان یاری رساند، استفاده گردد. با بررسی مراحل تاریخی گسترش تشیع در آذربایجان، در ابعاد مختلف سیاسی، اجتماعی و فرهنگی آن، می‌ توان دو مرحله ی کلی برای این امر در نظر گرفت؛ دوره اول، از ورود تشیع به آذربایجان در صدر اسلام تا حمله مغولان را دربرمی‌ گیرد و می‌ توان آن را «دوران گسترش غیر منسجم و ناپیوسته ی تشیع» در این سرزمین نام‌ گذاری نمود. دوره ی دوم، از حمله ی مغولان و تأسیس حکومت ایلخانی تا طلوع دولت صفویه را دربرمی‌ گیرد و می‌ توان از آن تحت عنوان «دوران گسترش منسجم و پیوسته ی تشیع» در آذربایجان یاد نمود که به رواج بیشتر تشیع در این دیار و در پی آن رسمیت تشیع در آذربایجان، توسط صفویان، انجامیده است. از ویژگی‌ های مهم این پژوهش، استفاده از علوم کمک کار تاریخ، نظیر سکه‌ شناسی و بررسی هنرهای اسلامیِ دارای مفاهیم و عناصر شیعی، است که این اثر را از دیگر تحقیقات موجود در این زمینه متمایز می‌ کند.