Naẓarīyah-yi Mayl Ibn-i Sīnā: Persian 1401

رساله پیش‌رو حاصل تحقیق و پژوهشی چند ساله است که در دوره دکتری با قرائت مقاله صائیلی در باب مسئله حرکت پرتابه و راه حل ابن سینا آغاز گردید و سپس معلوم شد، این مسئله سایه دو هزار ساله در تاریخ علم و فلسفه طبیعی دارد. بررسی سرنوشت غریب نظریه‌ها و مفاهیم علمی و مطالعه سیر و تصور آن‌ها همواره برای مورخان علم و جویندگان دانش، دل‌نواز و شورانگیز بوده و یکی از آن‌ها و مصداق برجسته این دسته از مفاهیم اساسی در تاریخ علم، مفهوم میل (ایمپتوس) است که از ارسطو آغاز شده و تا ابن سینا ادامه یافته و سپس در قرون میانه به لاتینی ترجمه و به مغرب زمین انتقال یافته است. مسئله حركت پرتابه، مشکل اساسی دینامیک بوده که ارسطو و شارحانش و نیز افلاطون راه حل‌هایی ارائه و سپس توسط فیلوپونس (یحیى نحوی) و ابن باجه مورد نقد قرار گرفته است. در این میان ابن سینا در سماع طبیعی شفا به‌خصوص و در آثار دیگر فلسفه طبیعی خود به حل این مسئله همت گماشته و به‌تدریج مفهوم میل در آثار او توسعه و تعمیق می‌یابد. در این رساله با مراجعه مستقیم به آثار ابن سینا و موشکافی در فلسفه طبیعی وی سعی شده روایت دقیق و موجهی از مفهوم و نظریه میل ابن سینا ارائه گردد و سپس تأثیر آن بر نظریه و مفهوم ایمپتوس جان بوریدان، فیلسوف و دانشمند قرن چهاردهم میلادی بررسی شود.