Suqūṭ-i Sāsānīyān: fātaḥān-i khārajī, muqāvamat-i dākhalī va taṣvīr-i pāyān-i jahān: Persian 1383

اين كتاب از چند جهت قابل تأمل است: از يك سو، توجه مؤلف به اوضاع ولايت فارس، مقارن با سقوط ساسانيان ارزشمند است. فارس به عنوان يكی از نواحی ايران شهر كه در روزگار پس از يورش اسكندر مقدونی به پاسبانی از فرهنگ، زبان، دين و هويت ايرانی پرداخت و نيز به عنوان خاستگاه، و مهد ساسانيان، در بررسی تاريخ ايران عصر ساسانی، بی شك جايگاهی والا دارد و توجه دريايی به اين نكته و تمركز تحقيق او درباره نكته با اهميتی است.از سوی ديگر، استفاده از مؤلف از منابع هم زمان اواخر دوره ساسانی، به ويژه بهره ای كه وی از سكه ها و مهرها برده، قابل تحسين است. بررسی دوران ساسانیان در تاریخ ایران (۲۲۶-۶۵۱ میلادی) یکی از پیچیده‌ ترین وظایف در علوم خاورشناسی است. دشواری کار در آن است که پیش از تسخیر ایران به دست تازیان، ایرانیان تاریخ‌ نویسی را به معنای کامل این واژه نداشتند، زیرا تاریخ رسمی (واقعه‌ نگاری درباری) بیشتر انباشته از حماسه رسمی بود. پا به‌ پای واقعه‌ نگاری، ادبیات وسیعی نیز در سبک‌ های گوناگون وجود داشت که در تحریر نخستین تقریباً باقی نمانده است. موضوع این پژوهش عبارت است از بررسی ایران ساسانی در آستانه سقوط کامل این خاندان، یعنی از هرمزد چهارم تا دوران بر تخت نشستن یزدگرد سوم (از ۵۷۸ تا ۶۳۲ میلادی). دوران مورد بررسی از آن رو بیشتر شایان توجه است که بلافاصله پس از اصلاحات خسرو اول انوشیروان و رویدادهایی که در دوران جانشینان او رخ داد و تا اندازه زیادی پیامد این اصلاحات بود آغاز می‌گردد. از سویی دیگر، در همان زمان بود که روشن گردید دیگر دین زرتشتی حاکم، قادر به رقابت با جریان‌ های گوناگون مسیحیت نیست؛ و همین امر بود که پیروزی و استقرار اسلام را نیز آسان کرد. ناکامی‌های سیاست خارجی و تغییر و تحولات داخلی دولت ساسانیان، زمینه را برای پیروزی تازیان فراهم گردانید ...