Pitirzburg: Persian 1401

رمان پترزبورگ اوج موفقیت آندری بیه‌ لی است. او که از پیشگامان نسل دوم سمبولیسم روسیه به شمار می‌رود، در به کارگیری استعاره‌ها و نثر چنان نوآورانه ظاهر می‌شود که در رده بزرگان جنبش فوتوریسم جای می‌گیرد. بیه‌ لی در پترزبورگ کلافگی بیمارگونه‌اش از دنیایی چنان ساختارگرایانه را که دیگر به یک هزارتو شباهت دارد به تصویر می‌کشد. ناباکوف با قرار دادن رمان پترزبورگ در کنار اولیس جویس، مسخ کافکا و در جستجوی زمان از‌ دست‌ رفته پروست، آن را «یکی از چهار شاهکار بزرگ نثر قرن بیستم» می‌داند. «پترزبورگ» آینه ای است از سن پترزبورگ اواخر قرن نوزدهم در هجمۀ اختناق و بوروکراسی کشندۀ تزاری، سنت های ارتجاعی و ضد عقلانی و دست و پا زدن بیهوده برای گذر به سوی توسعه. بیه لی این همه را چنان کلاف سردرگمی می یابد که دچار جنونش می کند و در رمان خود آن را با تمام وجوهش باز می نماید، آن طور که به قول مارشال برمن، این رمان را می توان به مثابه نوعی نقشۀ چهار بعدی سن پترزبورگ دانست؛ با حضور همۀ اشباحی که بر فراز آن پرسه می زنند؛ از پطر کبیر و جانشینانش تا پوشکین، گوگول، آناکارنینا و راسکولنیکف، همه و همه نه تنها ذهن شخصیت های بیه لی را تسخیر می کنند، بلکه عملاً در خیابان های شهر او به صورت مادی تجسم می یابند.