Panj safarnāmah-i Gīlān bih qalam-i rūznāmahnagārān-i dawrah-i Qājār va Pahlavī: Persian 1397

در کتاب پنج سفرنامه گیلان به قلم روزنامه‌نگاران دورۀ قاجار و پهلوی، برای نخستین بار یادداشت‌های سفر به خطۀ گیلان ادموند ادنوان، خبرنگار ویژه روزنامه دیلی‌نیوز لندن و سه تن از روزنامه‌نگاران برجسته دوره پهلوی اول که دورۀ قاجار به ایران سفر نموده، توسط سید مهدی سیدقطبی گردآروی و تصحیح شده است. سفر به مناطق شمالی ایران به دلیل آب و هوای معتدل آن همواره از نخستین گزینه‌های مردم برای گذران اوقات فراغت بوده است. اما این امر در دورۀ رضاشاه (١٣٠٤-١٣٢٠ خ) به علت وجود فضای اختناق شدید در کشور ممکن نبود. البته در آن زمان عبور و مرور معمولی مردم هم به سایر مناطق کشور دشوار بود بطوری که هر کسی برای ورود به هر شهری باید از کلانتری محل پروانه دریافت می‌کرد. اما ورود به خطه شمال ایران (استان‌های مازندران و گیلان) نسبت به سایر نقاط بسیار سخت و تشریفات اداری خاصی داشت؛ به عبارت دیگر به همه کس اجازه ورود نمی‌دادند مگر شهربانی کل کشور و اداره سیاسی تأیید کند و تشریفات اداری خاص شامل پرسش درباره علت سفر، مشخصات مسافران و مسیر دقیق سفر بود که البته در صورت تأیید موارد خواسته شده، مسافران به «عدم ارتباط با افراد محلی» و «عدم عکس برداری» نیز متعهد می‌شدند.