Khulāṣah al-ashʻār va zubdah al-afkār (bakhsh-i Yazd va Kirmān va navāḥī-i ān): Persian 1395

«خلاصة الاشعار و زبدة الافكار» يكى از مهم‌ ترين و حجيم‌ ترين تذكره‌ هاى شعر در زبان فارسى است كه مير تقى‌ الدين محمد كاشانى متخلّص به ذكرى و مشهور به مير تذكره آن را در حدود ٩٧٧ ق آغاز نهاده و در سال ١٠١٦ ق از تكميل و تتميم آن فراغت يافته است. بناى اين تذكره بر يك مقدمه، چهار ركن و يك خاتمه است. اركان اربعه كتاب، به شاعران متقدم پارسى اختصاص دارد و با شرح حال و ذكر اشعار عنصرى بلخى (متوفى ٤٣١ ق) آغاز مى‌ شود و به شرح احوال و اشعار غزالى مشهدى (متوفى ٩٨٠ ق) خاتمه مى‌ يابد. اين بخش تذكره، مشتمل بر نام و شعر ٢٤٧ سراينده متقدم است. بخش خاتمه خلاصة الاشعار، خود به دوازده اصل تقسيم شده و هر اصل، به ذكر شاعران يك ناحيه از نواحى ايران پرداخته است: كاشان، اصفهان، قم، ساوه، قزوين، گيلان و مازندران، تبريز و آذربايجان، يزد و كرمان، همدان، رى و استرآباد، خراسان. خاتمۀ خلاصة الاشعار، دربردارندۀ شرح حال ٤١٤ شاعر هم عصر مؤلف است كه برخى را ديده و به خدمت رسيده، برخى را نديده؛ برخى زنده بوده‌ اند و برخى روى در نقاب خاك كشيده. اصل هشتم خاتمه خلاصة الاشعار، در ذكر شعراى يزد و كرمان و نواحى آن و ديار هندوستان است. به تصحیح: سید علی میرافضلی