Jāmaʻ al-Tavārīkh (tārīkh-i mubārak-i Ghāzānī) 4 jildī: Persian 1394

«جامع التواریخ» یکی از آثار گرانبها و ارجمند زبان فارسی در زمینۀ تاریخ است که خوشبختانه از چنگال حوادث روزگار مصون مانده و به دست ما رسیده است. رشیدالدین فضل‌ اللّه پسر عمادالدوله ابوالخیر بن موفق­ الدوله ( ٦٤٨ ـ ٧١٨ ه )، دانشمند، پزشک، تاریخ­‌ نگار و وزیر سه تن از پادشاهان ایلخانی بود که آثار بسیاری در زمینه ­‌های گوناگون مانند تفسیر، فقه، کلام، حکمت، پزشکی، داروسازی و کشاورزی از خود بر جای نهاده است. رشیدالدین در وقف‌ نامۀ ربع رشیدی، آثار خویش را نه عنوان در شش مجموعه شناسانده که همه به دو زبان فارسی و عربی تدوین شده بوده است: مجموعۀ رشیدیه (مشتمل بر ١. توضیحات، ٢. مفتاح التفاسیر، ٣. مباحث سلطانیه، ٤. لطایف الحقایق)، جامع التواریخ، آثار و احیاء، بیان الحقایق، تحقیق المباحث در چند مجلد و اسئله و اجوبه در چند مجلد. از آن جا که فرمانروایان مغول به ثبت احوال و آثار و تاریخ نیاکان و ایجاد هویت تاریخی برای خود، علاقه و توجه زیادی داشتند، تاریخ ­‌نگاری در دورۀ ایلخانیان اهمیت و رونقی بی­‌ سابقه پیدا کرد، به گونه­‌ ای که شمار کتاب‌ های تاریخی تألیف‌ شده در عصر ایلخانیان در مقایسه با دوره ­‌های دیگر کم‌ سابقه بوده است و بر روی هم باید گفت در این دوره که ایران روزگار سختی را می ­‌گذراند، آثار علمی و ادبی ارزشمند و فراوانی پدید آمده است. همین علاقۀ مغولان به تاریخ بود که فرصت بی ­‌نظیر تألیف جامع التواریخ را برای رشیدالدین فراهم کرد. مهم‌ ترین امتیاز جامع التواریخ متکی بودن آن به اصول علمی به لحاظ استناد به منابع تاریخی و نیز شرح وقایع از قول شهود عینی و راویان معتبر است. جامع التواریخ هم از لحاظ کثرت و اهمیت منابع و هم از لحاظ وسعت موضوع و نیز وضوح در بیان مطالب و روانی نگارش که نقطۀ مقابل تاریخ وصاف است، در زبان فارسی مانند ندارد. تصحیح و تحشیه: محمد روشن، مصطفی موسوی