Āwsānah-yi Bābā Subḥān: Persian 1383

بابا سبحان پیرمرد فقیر و از کارافتاده‌ای است که دیگر رمق رفتن به بیابان را ندارد و اکثر اوقات جلو لانه مرغها می نشیند و به فکر فرو می‌رود. دو پسر او بر روی زمینی کار می‌کنند که متعلق به عادله، بیوه‌زنی ثروتمند است. بخش کوچکی از زمین (یک دانگ) به پسران بابا سبحان تعلق دارد. همسر برادر بزرگ‌تر باردار است. لذت‌بخش‌ترین و سرورانگیزترین بخش زندگی آنان، شامی است که پس یک روز کاری سخت و طاقت‌فرسا می‌خورند. با تصمیم ناگهانی بیوه‌زن مبنی بر اجاره دادن زمینش به مردی دیگر، به یک باره اوضاع دگرگون می‌شود و همان شادی و رضایت‌مندی اندک نیز از کانون خانوادهٔ بابا سبحان رخت بر می‌بندد. پسران خانواده تصمیم می‌گیرند که در برابر این تصمیم بیوه‌زن ایستادگی و از حق خود دفاع کنند.... آوسنه بابا سبحان رمانی زیبا و یکدست است ، کمال این رمان در تناسب فصل های مختلف آن است . نویسنده شناختی درونی از زندگی مورد نظر خود دارد و آن را با صمیمت و شوری در خور بیان می کند . عدم وجود ماجراهای فرعی سبب می شود که تنها مسائل اساسی مورد توجه قرار گیرند وبه همۀ شخصیتهای رمان در حد نقشی که در ماجرا دارند ، پرداخته شود، هیچ یک زائد نیستند و نقشی تزیینی ندارند. هر شخصیت ، دیگری را تکمیل می کند تا منظومۀ رنج بابا سبحان کامل شود. فیلم سینمایی خاک توسط مسعود کیمایی بر اساس این داستان بسیار تلخ ساخته شد. هرخواننده کتاب یا بیننده فیلم فوق با رنج بابا سبحانی آشنا می شود که تحمل آن برایش خیلی سنگین است . راستی برمردم این سرزمین چه رنجهایی گذشت که خیلی از ماها خبری از آن نداریم .