شاهنامۀ هاتفی خرجردی (حماسۀ فتوحات شاه اسماعیل صفوی) الفارسية 1387

در دورۀ فرمانروایی مغولان و تیموریان، برخی شاعران پارسی‌گو، به تشویق پادشاهان این دو سلسله یا فرمانروایان محلی و حاکمان ولایات و یا با انگیزه‌های شخصی، با الهام گرفتن از شاهنامۀ فردوسی، مثنوی‌هایی سرودند. شماری از این مثنوی‌ها مستقل و پاره‌ای از آن‌ها بخشی از خمسۀ شاعرند. از میان این‌گونه منظومه‌ها، آثار ماندنی که پسند طبع ادب‌ دوستان و اهل ذوق باشد اندک است؛ از این‌ رو، بیشتر آن‌ها به دست فراموشی سپرده شده‌ است. با این‌حال، فوایدی از قبیل اطلاعات تاریخی و اجتماعی و آداب و رسوم عصر شاعر از لابه‌لای این اشعار به دست می‌آید که مغتنم است. یکی از سرایندگان نامدار اما بداقبال این روزگار، مولانا عبدالله هاتفی خرجردی جامی است. هاتفی خرجردی از شاعران و مثنوی‌ سرایان متوسط اواخر دوران تیموری و آغاز دورۀ صفوی است. او بنا به روایت اغلب تذکره‌ نویسان، خواهرزادۀ عبدالرحمان جامی و از شاگردان اوست. کسانی نیز وی را از منسوبان نزدیک جامی شمرده‌ اند. از او اشعار فراوان و پنج منظومۀ بلند بر جای مانده‌ است. از این میان، شاهنامه، مثنوی ناتمام او، که با نام‌های شاهنامۀ هاتفی، اسماعیل‌ نامه، شاهنامۀ حضرت شاه اسماعیل و مثنوی فتوحات شاهی نیز خوانده شده‌‌، گزارش فتوحات شاه اسماعیل در سال‌های نخستین فرمانروایی اوست و به خواست شاه به رشتۀ نظم درآمده و با درگذشت شاعر ناتمام مانده‌ است.