روزنامۀ سفارت میرزا محمدعلی شیرازی به فرانسه در عهد محمدشاه قاجار الفارسية 1399

این کتاب پس از مقدمه در سه بخش نقش میرزا محمدعلی خان شیرازی در معاهده دوم ارزنة الروم، مأموریت فرانسه، سفارت‌نامه فرانسه به گزارش میرزا محمدعلی خان شیرازی از اقامت در استانبول، روزنامه سفارت میرزا محمدعلی خان شیرازی به فرانسه و گزارش میرزا محمدعلی خان شیرازی از انقلاب 1848 م در فرانسه پرداخته و در پایان تصاویری از این اسناد گنجانده شده است. چاپ و انتشار سفارت‌نامه میرزا محمدعلی خان شیرازی به دو دلیل اهمیت دارد؛ یکی آنکه سفرنامه و سفارت‌نامه‌نویسی تا دوره ناصری امری رایج و معمول نبوده و جز معدود آثاری از این دست متعلق به نیمه نخست عهد قاجار باقی نیست. بنابراین این اثر می‌تواند بر ادبیات سفرنامه و سفارت‌نامه‌نویسی آن دوره بیفزاید. دوم آنکه میرزا محمدعلی خان در تصویب معاهده دوم ارزروم و معاهده بازرگانی در دوره محمدشاه نقش مهمی داشته و این اثر ارتباطی مستقیم با تصویب این دو معاهده دارد. مطالعه این سفارت‌نامه می‌تواند در روشن‌کردن هرچه بیشتر روند تصویب و سرانجام این دو موافقت‌نامه لازم و مهم شمرده شود. در مقدمه کتاب کوشیده شده بر اساس مدارک و منابع این شخصیت کمتر شناخته‌ شده قاجاری معرفی شود و همچنین به بررسی نقش حساس او در معاهده دوم ارزنة الروم پرداخته شده است. از او که در سایه عموی ناتنی ـ میرزا ابوالحسن‌خان شیرازی ـ محو شده و از نظرها به دور مانده، در منابع قاجاری به‌ ندرت و گاه به بدی یاد شده است. در جریان تصویب عهدنامه ارزروم، او را خیانت‌ پیشه و رشوه‌ خوار خوانده‌ اند. از این‌ رو مصحح کوشیده تا نقش میرزا محمدعلی خان را در روند تصویب این عهدنامه در حد امکان به طور دقیق مورد بررسی قرار دهد.