Kto odejdzie, już nie wróci. Jak opuściłem świat chasydów البولندية 2020

Powieść byłego chasyda ma charakter biograficzny. Autor, opisując swoje życie, opowiada jednocześnie o regułach, jakie tym życiem rządziły. W tak radykalnej żydowskiej społeczności nie ma bowiem miejsca na swobodę i wolność sumienia czy wyznania. O wszystkim decyduje rebe, dajan (sędzia) i bezdin (sąd), a ich nauki oparte są na filozofii Mojżesza Majmonidesa, twórcy \"Przewodnika błądzących\". To w tym dziele pochodzącym z XII wieku znajdowały się ponoć odpowiedzi na wszystkie pytania. Jednak Shulem nadal pytał... Nie widział na własne oczy tego obszernego zbioru mądrości, był ON zbyt skomplikowany dla przeciętnych czytelników. Treści tłumaczyli rabini. Pytania Shulema wywoływały konsternację, bowiem pytać nie było wolno - oznaczało to bowiem podawanie w wątpliwość nauczania Mojżesza. Mimo narastających wątpliwości i wciąż pojawiających się w głowie pytań Shulem bierze ślub z Gitty, dziewczyną, która została mu wybrana przez przyjaciół rodziny. Ma z nią piątkę dzieci i zdaje się, że oboje już przywykli do swojego poukładanego życia. Pewnego dnia jednak do domu państwa Deenów puka Yechiel, przedstawiciel Komisji Edukacji i Komisji Skromności. Nakazuje mężczyźnie stawić się przed sądem późnym wieczorem. Tam Shulem słyszy o tym, że namówił jakiegoś chłopaka na podjęcie studiów poza miasteczkiem. I zapada wyrok. Shulem musi odejść. Ta książka jest jedyną w dorobku autora. Napisana ze swadą i niezwykłym dynamizmem, wszak od momentu wyroku życie zaczyna się bardzo szybko toczyć. Shulem zostaje wygnany, ale z drugiej strony odzyskuje wolność. Jak sobie z tym poradzi?