علم میزان به روایت جابربن حیان الفارسية 1394

جابر بن حیان سرچشمه و بنیان‌ گذار علم موازین است و ردیابی و پی‌ جویی این دانش به او می‌ انجامد و مرید و منکر را از وی گریزی نیست. علم میزان از علوم بنیادی یا دست‌ کم از مهم‌ ترین نظریه‌ های دانش طبیعی است که در کیمیای دورۀ اسلامی مطرح شد و آن چنان بسط یافت و دگرگون شد که چند سدۀ بعد به سختی می‌ شد میان آن و ماهیت نخستینش شباهتی یافت؛ چنان‌ که در قرن‌ های اخیر اگر چیزی از آن باقی بود، از قبیل معارف خفیه یا شبه علومی موهوم تلقی می‌ شد. میزان را نوعی جهان‌ شناسی دانسته‌ اند که در علوم اوایل سابقه‌ ای داشت و میان مسلمانان اولین بار در آثار جابر بن حیان عیان شد و خلعت نظریه پوشید و پس از او لااقل بسیاری از کیمیاگران به این نظریه التفاتی خاص داشتند و رساله‌ هایی در شرح و بسط آن نگاشتند. این کتاب اثری مطالعاتی و تحقیقی است که بر اساس مجموعۀ آثار منتشر شدۀ جابری و تحقیقات نوین در این باره به جست و جوی پاسخ‌ هایی مستند، مستدل و دست‌ کم قابل دفاع برای پرسش‌ های طرح شده در علم میزان باشد.