رسالة اثبات العقل المجرد الفارسية 1393

خواجه طوسی در تجرید الاعتقاد، بدون آن که نظریه ی وجود عقول را رد کند، براهین اقامه شده بر وجوه عقل مفارق را دارای خلل توصیف می کند. وی بعدها در رساله ی کوتاهی که در این خصوص نگاشته است، برهان ابتکاری خویش را در اثبات عقول ارائه می دهد. وی پس از اثبات موجودی مفارق از طریق برهان حقایق نفس الأمریه، آن را با «لوح محفوظ» و «کتاب مبین» که دو اصطلاح برگرفته از قرآن کریم بوده و جایگاه ثبوت علم «ما کان و ما یکون» معرفی شده اند، منطبق دانسته است. این رساله مورد توجه دانشمندان مسلمان واقع شده و علاوه بر آن که در آثاری مانند اسفار اربعه (صدرالدین شیرازی) و شرح المقاصد (سعدالدین تفتازانی) به آن اشاره رفته است، شروح و تعلیقات مستقل نیز توسط بزرگانی چون شمس الدین کیشی، جلال الدین دوانی، شمسا گیلانی، حسین الهی اردبیلی و ... بر آن نگاشته شده است که طی آن به شرح و نقد دقیق برهان خواجه پرداخته اند. اثر حاضر، ضمن تلاش برای احصاء تک نگاره های موجود وابسته به رساله ی اثبات العقل خواجه نصیرالدین طوسی، به تحقیق و تصحیح انتقادی رساله و تعلیقات مربوط به آن پرداخته است. با مقدمه: احد فرامرز قراملکی، تصحیح و تحقیق: طیبه عارف نیا