تنظیم و گردآوری: سیدعلی موجانی
راز سر به مهر ( کتاب اول : توافق موقت ژنو ) ( کتاب دوم : از توافق موقت تا اتاق نگارش ) ( کتاب سوم : جدال بر سر متن ) ...
تنظیم و گردآوری: سیدعلی موجانی
راز سر به مهر ( کتاب اول : توافق موقت ژنو ) ( کتاب دوم : از توافق موقت تا اتاق نگارش ) ( کتاب سوم : جدال بر سر متن ) ( کتاب چهارم : فصل سرد و سخت مذاکرات ) (کتاب پنجم : تولد برجام ) (کتاب پنج به اضافه یک : پیوست ها ).
نگارش و گزارش راز سر به مُهر اجازه می دهد تجربه اين جمع خدمتگزار در مظّان نقد و نظر حاضران و آيندگان قرار گيرد و دريافته شود: آيا آنان به همان صفاتی که مقام معظم رهبری بارها ايشان را بدان سرافراز نمودند، موصوف بودند يا خير؟
بحث دقيق و جامع، علمی و فنی درباره اين قطعنامه، خود اثری مستقل را می طلبد که نشان دهد چگونه برای نخستين بار يک کشور محکوم توانست نه تنها از ذيل فصل هفت منشور ملل متحد بدون تغيير در ماهيت نظام سياسی خود خارج گردد، بلکه موفق شد مهمترين رکن نهاد نظام بين الملل (شورای امنيت) را وادارد تا برخلاف مصوبات قبلی خود که برنامه هسته ای صلح آميز ايران را خطر دانسته بود، ناچار گردد از همه کشورهای جهان بخواهد تا در مسير توسعه اين برنامه همکاری کنند.
در سالهای اخير که بحث خروج و ورود آمريکا به برنامه اقدام جامع مشترک، محور مساعی 1+4 گرديده، سخن فقط آن نيست که با اين «برنامه توافق شده» چه بايد کرد، بلکه ساختار حقوق بين الملل برای دهه های متوالی با اين مسئله رو به رو خواهد بود که با اهميت اثرگذار قطعنامه مدت دار 2231 و پيوست‌های آن چه کند.
راز سر به مُهر، يک «راز» مهم را نيز برای تاريخ معاصر می گشايد: «خودباوری». تجربه مذاکرات آن گونه که مقام معظم رهبری با آن موافقت نمودند، آزمونی بود در مسير افزايش سطح آگاهی و خرد ملی ايرانيان که دل بستن به شرق و غرب سياست عبث است. آرمان انقلاب اسلامی نفی قدرت استکبار برای حفظ استقلال کشور بود. مذاکراتی پيوسته با پنج کشور فائق پس از جنگ و قدرت مسلط نظامی پيش از جنگ جهانی دوم ـ آلمان ـ که اراده آنان برچيدن توان هسته ای کشور بود و در اين مسير با ساز و کارهای حقوقی پی افکنده شده از همان دوران جنگ، حصاری سخت را گرد ايران برکشيده بودند، يا تحريم هايی ظالمانه را به صورت فردی و جمعی وضع می کردند، برای نخستين نوبت اين امکان را فراهم ساخت تا آرمان انقلاب ايران در عرصه ديپلماسی تحقق يابد. اراده ملّی ايرانيان اين بار بر بنيان همان ابزار و نظامات برساخته پس از جنگ جهانی دوم، غالب شد. قطعنامه 2231 از سوی همه قدرت يکپارچه جهان معاصر ـ چه پس از جنگ دوم و چه پيش از آن ـ با انشای اوليه جمهوری اسلامی ايران که روزی «خوانده» آن قوه «خواهان» بود، به مشورت گرفته شد تا نشان دهد در دنيای معاصر، ايران در کدامين تراز جای دارد.
روايت حاضر تنها مختصری از کوشش هيأت مذاکره کننده است؛ اما آن اهتمام سترگی که حقوق، امنيت و توسعه ايران را پيشنهاد همت خود ساخت، رهبری داهيانه اين روند توسط مسئولان امر و ارزيابی های پيوسته کارشناسانه دل سوزانی بود که در کميته‌های فنی، حقوقی، سياسی، رسانه ای اين مسير در کنار هيأت مذاکره کننده کوشيدند و يا در کشور با سختکوشی و دقت نظر، به دور از جوّسازی های نامنصفانه، اشکالات و ابهامات مسيرهای پيموده شده را رصد کردند و اجازه دادند که مسئولان امر در تصميم‌گيری های سخت، از دانش کارشناسی آنان بهره‌مند گردند، اصول مذاکراتی را ابلاغ کنند، خطوط قرمز را ترسيم دارند و راهبردهای لازم را تصويب نمايند.
در تدوين مجموعه حاضر يک رسالت ديگر نيز مورد نظر صاحبان اين اثر بود: سخن گفتن با نسل های آتی، «فرزندان ايران» که بدانند برای حفظ دستاوردهای انقلاب شکوهمند اسلامی، کوشش ها و جانفشانی دانشی مردان و زنانی که پيشران علوم و فنون بودند، واجب است. حفظ دستاوردهايی که نهال آن با شهامت و شجاعتی تا مرز شهادت ها از سوی مردان ميدان چون شهيد سعيد سپهبد سليمانی و شهدای هسته ای، و در آخرين نمونه آن، شهيد دکتر محسن فخری زاده آبياری شد، مسئوليتی بس گران است؛ لذا با عنايت بر اين دو اصل، صاحبان اين اثر کوشيدند الزاماتی را به کار گيرند که «حقوق» ايران تثبيت، «امنيت» آن تأمين و «توسعه» آن تضمين گردد.
مطالعه گزارش‌های رسانه ای طی اين سالها، سرشار از قضاوت ها و سخنانی است که يا از سر مهر و يا از دل کين، گاه آگاهانه و زمانی از سر کم دانشی درباره جزئيات مسائل بيان شده است. هر کارگزاری در پايان عصر خدمت خود اين امکان را دارد تا به اين ارزيابی ها پاسخ دهد؛ اما روشن است اگر در اين گزارش قرار بر آن گذاشته می شد که به سخنان «روا» و «ناروا» پرداخته شود، جهت گزارش نويسی اين روايت بيش از آنکه مبتنی بر بيان دقيق ماجرا باشد، ادبياتی می يافت در همدلی با راست نگاری های منصفانه و قهر و غضب برابر ناراست نويسی های مغرضانه. از اين رو کوشش شد مگر در مواردی خاص و لازم که برخی مطالب اثری وضعی را بر روند پرونده مذاکراتی داشتند، چشم به هر آنچه گفته شده است، بسته بماند. شک نيست که صاحبان آن قضاوت ها طی مسير مذاکرات، با خوانش اين اثر، مجالی تازه خواهند يافت که داوری خود را محک زنند. ای بسا همدلانی که توقع بيشتری داشتند، دريابند رأی و نظر آنان قابل بازبينی و تصحيح است و چه بسا منتقدانی که از سر کم دقتی به اقتضائات واقف نبودند، خبر شوند که هيأت مذاکره کننده در موضوع مذاکره، حسب دستورالعمل‌ها و تعليماتی گام برداشت که بدان مأمور بود. نظر کارشناسی را صادقانه بيان می كرد، اما در نهايت حسب رأی مراجع بالادستی بنا بر دانش و تجربياتی که طی سالها در عرصه ديپلماتيک اکتساب کرده بود، مسير مذاکرات را درنورديد.
با اين نگاه، هيأت اصلی مذاکره کننده در موضوع «هسته ای» طی سالهای اخير مصمم گشت به‌رغم حجم فراوان امور جاری، گزارش متقن و مستندی بدهند. اين اثر در شرايط اشتغال بسيار نويسندگانش تهيه شده و لذا همچنان رو به تکميل است و با گذشت زمان، جزئيات و روايت ها و خاطرات بيشتری به اين مجموعه در چاپ های بعدی افزوده خواهد شد. تمييز ميان آن بخش از مسائل که می شد بازگو كرد و اسباب سوء استفاده بيگانگان را فراهم نساخت، به موازات رعايت قوانين و الزامات مربوطه، ايجاب می کرد درباره يکايک عبارات و سطر به سطر خطوط انديشيد تا علاوه بر حفظ امانت در گزارش اين روايت مهم، اسباب سوء تفاسير نامحرمان و ايران ستيزان فراهم نيايد.
اين ضعف تاريخ نگاری معاصر ايران است که به دلايلی متعدد، مأموريت مستندسازی و تاريخ نويسی تحولات مهم يا عموماً در زمان نزديک به رويداد، ناديده گرفته می شود و يا به زمان بعيد واسپرده می گردد. اين کم دقتی سبب شده هنگامی که محققان دست به تتبع می گشايند، ناخواسته در برابر خود با بنيادی از آرا و نظراتی رو به رو شوند که حاصل تک نگاریهای بيگانگان و قرائت های عاری از واقعيات درونی رويداد است. صرف نظر از تاريخ جنبش عدالت خواهی و مشروطيت طلبی ايرانيان که سنتی متفاوت را سبب گشت و اين مسير را گشود تا دست اندرکاران آن جنبش، قلم به دست گيرند و اخبار رويدادها را کتابت کنند، در سلسله تحولات پسين تاريخ معاصر، کمتر مجالی برای چنين امری حاصل شده است.
مجموعه «راز سر به مُهر» ، گزارشی است توصيفی و مستند درباره روند يکی از مهمترين پرونده های تاريخ ايران که می کوشد قرائت ايرانی از برهه ای مهم در سرنوشت معاصر را به تصوير کشد. انگيزه تدوين اين مجموعه، حاصل ارزيابی روايت ها و گزارش‌هايی بود که طرف های مقابل (بيشتر آمريکايی ها) به نشر و ترويج آن طی دو دهه اخير مبادرت ورزيدند. آنها تلاش داشتند اذهان را بسازند و تاريخ را آن گونه که خود می خواهند، گزارش کنند.
We are using technologies like Cookies and process personal data like the IP-address or browser information in order to personalize the content that you see. This helps us to show you more relevant products and improves your experience. we are herewith asking for your permission to use this technologies.
